ในยุคที่ปัญหาฝุ่นละอองและมลพิษทางอากาศกลายเป็นวิกฤตระดับโลก การมองหาวัสดุธรรมชาติเพื่อช่วยลดปัญหานี้จึงเป็นเรื่องที่สำคัญอย่างยิ่ง ในงานวันนักประดิษฐ์ 2568 โรงเรียนเฉลิมพระเกียรติ ๖๐ พรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ได้นำผลงาน “แผ่นกรองอากาศจากเส้นใยผักตบชวา” ซึ่งไม่เพียงแต่เป็นนวัตกรรมที่ช่วยลดฝุ่นพิษ แต่ยังช่วยกำจัดวัชพืชที่เป็นปัญหาในแหล่งน้ำของประเทศไทยอีกด้วย
ที่มาและแนวคิดการประดิษฐ์
ในพื้นที่กรุงเทพมหานครและปริมณฑลกำลังเผชิญกับปัญหามลพิษทางอากาศจากฝุ่นละออง PM2.5 ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงต่อสุขภาพและการดำรงชีวิตของประชาชน โรงเรียนเฉลิมพระเกียรติ ๖o พรรษา ตั้งอยู่ติดถนนและล้อมรอบด้วยชุมชนในอำเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี ทำให้ได้รับผลกระทบจากฝุ่นละออง PM2.5 ที่เกินค่ามาตรฐานอย่างชัดเจน
จากสภาพปัญหาดังกล่าว ผู้จัดทำโครงงานได้ตระหนักถึงความสำคัญของการแก้ไขปัญหามลพิษทางอากาศ จึงได้พัฒนาเครื่องกรองอากาศและแผ่นกรองอากาศจากเส้นใยผักตบชวา เพื่อช่วยลดปริมาณฝุ่นละออง PM2.5 โดยการนำวัสดุจากธรรมชาติที่หาได้ง่ายในท้องถิ่นมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด นับเป็นอีกหนึ่งทางเลือกในการปรับปรุงคุณภาพอากาศในชุมชนและเพิ่มความปลอดภัยให้กับประชาชนในพื้นที่
สาเหตุที่เลือกใช้เป็นผักตบชวา น้องๆ ได้เล่าให้ฟังว่า “ผักตบชวาเป็นพืชน้ำที่เติบโตเร็วและมักสร้างปัญหาให้กับระบบนิเวศทางน้ำ แต่ด้วยโครงสร้างของเส้นใยที่มีความเหนียวและซับซ้อน พวกเราจึงได้นำมาพัฒนาเป็นแผ่นกรองอากาศที่สามารถดักจับฝุ่นละอองขนาดเล็กได้อย่างมีประสิทธิภาพ เทียบเท่ากับวัสดุสังเคราะห์ที่มีราคาแพง”
วัสดุที่นำมาใช้ : เครื่องกรองอากาศ
-ไม้จ๊อยท์ยางพารา
-สันปกพลาสติก
-พัดลมดูดอากาศ
-ตะแกรงพลาสติก
-ลูกบิดหางปลา
-ล้อพลาสติก
-ตะปู
วัสดุที่นำมาใช้ : แผ่นกรองอากาศจากเส้นใยผักตบชวา
-ผักตบชวา
-ตะแกรงอลูมิเนียม
-เครื่องปั่นอเนกประสงค์
-เครื่องชั่งสปริง
-เครื่องวัดปริมาณฝุ่น PM 2.5
คุณสมบัติเด่นของแผ่นกรองผักตบชวา
-กรองฝุ่นละอองขนาดเล็ก : สามารถดักจับฝุ่น PM2.5 ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
-เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม : ทำจากเส้นใยพืชธรรมชาติ ย่อยสลายได้ง่าย
-ลดปัญหาผักตบชวาล้นแหล่งน้ำ : นำพืชที่เป็นวัชพืชมาสร้างมูลค่าเพิ่ม
-ราคาประหยัด : ลดต้นทุนการผลิตเมื่อเทียบกับแผ่นกรองสังเคราะห์
การผลิตและการใช้งาน
กระบวนการผลิตแผ่นกรองอากาศจากผักตบชวาเริ่มจากการนำเส้นใยมาผ่านกระบวนการแปรรูป ทำให้มีความเหนียวและสามารถดักจับอนุภาคในอากาศได้ดี จากนั้น นำไปขึ้นรูปเป็นแผ่นกรองที่สามารถใช้ได้ในเครื่องกรองอากาศ
นวัตกรรมนี้ ถือเป็นอีกหนึ่งก้าวสำคัญของการนำทรัพยากรธรรมชาติมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด และอาจเป็นแรงบันดาลใจให้เกิดการพัฒนาสินค้าจากเส้นใยพืชอื่นๆ ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น การใช้แผ่นกรองจากเส้นใยผักตบชวานอกจากจะช่วยลดปัญหาฝุ่นพิษแล้ว ยังช่วยจัดการปัญหาสิ่งแวดล้อมและสร้างรายได้ให้กับชุมชนอีกด้วย นับเป็นอีกหนึ่งไอเดียรักษ์โลกที่ทั้งเจ๋งและใช้งานได้จริง